Het verhaal achter de genomineerden - Nieuwe Bodem
Nieuwe Bodem als experimenteel agroforestry praktijklab dat zoekt naar de ecologische, economische en sociale balans
Nieuwe Bodem in Aalten wil laten zien dat het mogelijk is om gezond voedsel te produceren, de biodiversiteit te vergroten én een eerlijk inkomen voor de boer te genereren, op een behapbare schaal. Het zeskoppige team doet dit op twee hectare grond, waar ze directe verbindingen aangaan met lokale producenten, boeren en consumenten.
Agrobosbouwbedrijf Nieuwe Bodem ontstaat tijdens de coronacrisis in 2020. Bas, Jasper, Carolien, Meta, Joep en Jeroen kennen elkaar via verschillende dwarsverbanden en vragen zich af wat zij concreet kunnen bijdragen aan de groeiende problemen rond natuur en voedsel die extra zichtbaar worden tijdens de crisis. Ze reserveren een week in een huisje om te brainstormen en bezoeken samen inspirerende projecten.
De snelkookpan van die week levert direct iets op. Carolien is boerendochter en precies op dat moment laten haar ouders weten dat hun land beschikbaar komt. De pacht van hun grond aan een boer die er dat jaar aardappels op teelt, loopt af. De vraag komt op: is dit niet iets voor het zestal?
Levend praktijklab
In september 2020 besluit de groep het avontuur aan te gaan. Ze nemen het land over en dopen het tot Nieuwe Bodem. De missie: een alternatief boerenbedrijf bouwen dat laat zien dat het anders kan. Ecologisch, economisch en sociaal in balans. Een plek die niet alleen voedsel produceert, maar ook mensen samenbrengt. Het zestal ziet Nieuwe Bodem als een levend praktijklab en leert door te doen, te observeren en weer bij te sturen.
Alle teamleden wonen en werken in het westen van het land, maar maken bewust tijd vrij voor hun boerderij in de Achterhoek. In 2020 beginnen ze met bladrammenas als groenbemester. In 2021 volgt de aanplant van de eerste hectare walnoot- en hazelnotenbomen, kleinfruit, meerjarige groenten en een windsingel. Later volgen kruiden voor thee, de aanplant van een voedselbos en de aanleg van druppelirrigatie.
Aan iedere boom een naam
Vanaf de eerste aanplant genereert Nieuwe Bodem al inkomsten. De bomen worden geadopteerd door betrokkenen uit het hele land. Hun naam staat bij de boom en jaarlijks ontvangen ze foto’s en updates, een laagdrempelige manier om mensen te betrekken bij agroforestry. De kruiden worden verkocht aan thee- en siroopmakers Wilderland en Roze Bunker en worden verwerkt in eigen theeblends.
Het betrekken van mensen bij de activiteiten is een belangrijk doel van het Nieuwe Bodem team. Want alleen door acceptatie van de consument kan agroforestry serieus voet aan de grond krijgen. Dus naast de boomadoptie worden er rondleidingen, kennisdagen en een jaarlijks oogstfeest met inspirerende workshops en lokale bands georganiseerd. Zo komen mensen op een natuurlijke manier met Nieuwe Bodem in contact en ontstaan ontmoetingen tussen boer en burger.
Voelbare impact
Vanaf het begin betrekt Nieuwe Bodem ook boeren uit de omgeving en is ze actief in lokale netwerken, zoals Slowfood Achterhoek. De lokale boeren waren aanvankelijk soms wat sceptisch, maar zien steeds vaker dat die “wildernis” toch wat oplevert. Zo bepaalt Nieuwe Bodem haar eigen prijzen in plaats van dat ze vastzitten aan marktprijzen of tussenhandel.
De impact is niet alleen concreet zichtbaar in de omgeving van de boerderij als in toename van het aantal vogels, insecten en bloemen, maar is ook voelbaar bij de teamleden op persoonlijk vlak. Ze ervaren een sterkere band met de natuur, leven bewuster met de seizoenen en vinden inspiratie in het fysieke werk buiten. De vele samenwerkingen brengen bovendien nieuwe perspectieven en ideeën.
Een rijke en diverse toekomst
De eerste vijf jaar zijn voorbij en de zes pioniers hadden nooit gedacht dat ze al zover zouden komen. De blik is nu op de volgende vijf jaar gericht. De uitdagingen stapelen zich op. Want hoe worden de noten straks geoogst en verwerkt? Hoe blijft de kruidenteelt rendabel, gezien het tijdsintensieve droogproces, wat ze inmiddels op eigen terrein kunnen uitvoeren? En hoe kunnen ze de onkruiddruk nog beter de baas?
Op termijn is het de bedoeling dat het twee hectare grote agrobosbouwbedrijf 1,5 fte kan dragen. Om inzicht te krijgen, worden alle uren zorgvuldig bijgehouden. Maar even belangrijk is de ecologische balans: meer biodiversiteit, minder plagen en een gezond systeem. En dat Nieuwe Bodem mensen blijft inspireren om anders naar landbouw te kijken en het vooral ook te gaan doen.
Nieuwe Bodem gaat door met hun levende proeftuin. Gewoon door te doen, dan kom je verder. Zo experimenteren ze nu samen met een ondernemer met de teelt van verschillende brandnetel varianten. De toppen gaan in de thee, de vezels worden getest voor textielproductie. Misschien is dat ook weer een nieuw verdienmodel?
Zoveel ideeën die hier wortel kunnen schieten... ja, de naam Nieuwe Bodem is perfect gekozen.
Dit verhaal is geschreven door Chantal Engelen