Praktijkgericht netwerk
Voedselbosbouw
Het Praktijkgericht netwerk Voedselbosbouw wordt getrokken en gecoördineerd door het al bestaande samenwerkingsverband Green Deal Voedselbossen. Het netwerk richt zich op het verder brengen van de ontwikkeling van de voedselbosbouw als landbouwmethode in Nederland en op het vergroten van het areaal voedselbossen.

Waar we aan werken
We doen dit door met elkaar te leren via een onderzoeksagenda en een kennisstructuur. Ook communiceren we over onze activiteiten. Daarnaast willen we obstakels in de huidige wet- en regelgeving identificeren en waar mogelijk wegnemen. We inspireren (agrarische) ondernemers en ketenpartijen, faciliteren kennisuitwisseling en brengen relevante netwerken en ketenpartijen bij elkaar.
Het praktijkgericht netwerk Voedselbosbouw bestaat uit de leden van het samenwerkingsverband Green Deal Voedselbossen, aangevuld met nieuwe partijen die zich hiervoor aanmelden. Al deze partijen onderschrijven de definitie van een voedselbos die gehanteerd wordt in de Green Deal Voedselbossen. Op de website van de Green Deal Voedselbossen zijn alle aangesloten partijen bij de Green Deal te vinden. Het gaat hier om het ministerie van LNV, enthousiaste voedselbosboeren, onderzoekspartijen, faciliterende partijen, Staatsbosbeheer en provincies.
Wil je bijdragen aan de werkgroep? Neem dan contact op via agroforestrynetwerk@rvo.nl.
Over voedselbosbouw
Binnen het scala aan Agroforestry-systemen vormen voedselbossen het meest complexe systeem dat qua werking het dichtst bij een natuurlijk bos komt. Vanwege deze opzet realiseert het niet alleen de grootste klimaat- en biodiversiteitsopbrengsten van alle Agroforestry-systemen, maar ook de grootste uitdagingen als het gaat om oogstbaarheid en acceptatie binnen bestaande regelgeving en bestemmingen.
Een op natuurlijke principes gebaseerd landbouwsysteem
Voedselbossen kennen minimaal vier en maximaal negen productielagen. Binnen één hectare landbouwgrond vind je hoge kruinbomen (vaak noten), lage kruinbomen, (vaak fruit), hoge en lage struiken, en tenslotte spelen vaste planten, kruipers, klimmers, waterplanten en knollen een rol. Al deze bomen, struiken en planten kunnen in samenhang, vaak in oplopende zoom een gezond leven leiden en spelen ofwel een rol in het systeem, of geven oogst, of vervullen beide functies.
Het voedselbos-systeem is qua voedingsbehoefte geheel gebaseerd op schimmeldominante bodems en kent dus geen bemesting, ook niet door vee. Wel heeft het systeem een rijk bosdierenleven, dat ook vanuit het systeem gevoed wordt, zodat plaagbeheersing op natuurlijke wijze kan plaatsvinden.
Meer informatie:
- https://www.voedselbosbouw.org/voedselbosbouw-link/voedselbosbouw/
- https://voedseluithetbos.nl/kennis/wat-is-een-voedselbos/
Verder leren:
Een enorme toename aan biodiversiteit en ecosysteemdiensten
Het voedselbos-systeem belast de bodem en de lucht niet met (overmatige) externe bemesting. Het slaat elk jaar meer biomassa in de bodem op en ook wordt het al verrassend snel een steeds rijker ecosysteem vol kleinere en grotere bosdieren die in het voedselbos overal eten en nestelgelegenheid kunnen vinden.
Meer informatie:
- https://kennisbank.agroforestrynetwerk.nl/informatiebronnen/?_categorie=voedselbossen
- https://netwerkvoedselbosbouw.nl/category/onderzoek/publicaties/
Een economisch weerbaar systeem voor de voedselbosboer
De kosten van een voedselbos zitten aan de voorkant: de aanschaf van het plantgoed voor de bomen en struiken, en het wachten op de oogst zonder dat het land ondertussen inkomsten geeft.
De onderhoudskosten van het systeem daarentegen zijn gedurende de hele looptijd relatief laag. Denk aan paden bijhouden, soms snoeien, en selectief onkruidbeheer. Dat vertaalt zich al snel naar een forse besparing op kosten.
Na een aanloopfase van vijf tot tien jaar wordt de oogst elk jaar overvloediger. Rond het 20e levensjaar bereikt het brutoresultaat een maximumwaarde van -naar de huidige waarde berekend- rond de € 15.000 per hectare. Deze waarde blijft daarna minimaal constant. Er zijn nog geen oudere voedselbossen in de gematigde klimaatzone, dus dit is een aanname elk jaar door tijd meer wordt bevestigd. Onderstaande rekentool wordt daarom ook elk jaar bijgewerkt.
Meer informatie:
Een voedselbossysteem is altijd een netwerk en een fijne plek om te zijn
Juist omdat een voedselbos altijd een netwerk is van soorten die samenwerken om beheer en de diverse oogsten te optimaliseren is het ook vrijwel altijd een landbouwsysteem dat midden in de maatschappij staat. De meest logische markt is namelijk de korte keten. Direct naar de consument maar ook naar lokale verwerkers of de professionele klant, zoals bijvoorbeeld restaurants. Ook als er aan de distributieketen wordt geleverd, zal dat, om de juiste schaal te bereiken, binnen een samenwerkingsverband moeten gebeuren.
Vaak bieden voedselbossen ook plek voor sociale werkgelegenheid, een vorm van vrienden-vrijwilligersnetwerk, of verdergaande beleving. Voedselbossen zijn, anders gezegd, hele fijne plekken om te zijn en dat heeft in overvol Nederland ook een steeds grotere economische waarde. Regelgevingstechnisch spelen hier wel de grootste uitdagingen.
Meer informatie:
Samenwerken in het netwerk
Het Netwerk voedselbosbouw is een samenwerking tussen Stichting Voedselbosbouw Nederland, Vereniging Voedsel uit het Bos, Het Nationaal Monitoringsprogramma en Wageningen Environmental Research Centre . Zij werken samen om zoveel mogelijk boeren, beleidsmakers, onderzoekers, en overige voedselboseigenaren en enthousiastelingen te bereiken met nieuwe kennis en nieuw netwerk om daarmee steeds meer succesvolle, goed aangelegde voedselbossen te helpen realiseren die samen een steeds groter marktaandeel bereiken met voeding die mens en planeet niet belast maar juist gezonder maakt.
Meer informatie:
Werkgroepleden

Renée
Zijlstra

Jeroen
Kruit

Wouter
van Eck

Stijn
Heijs

Marieke
Karssen

Kaat
Biesemans